جزوه اطفاء حریق

اطفاء حریق به معنای مقابله با آتش و از بین بردن حریق در هنگام بروز حادثه آتش سوزی یا احتراق است. احتراق یا همان سوختن از لحاظ علمی و فیزیکی به چه معناست؟ 

احتراق عبارت است از ترکیب یک ماده قابل سوخت با اکسیژن و در نتیجه مقداری از مولکولها به مولکولهای دیگر و اتمهای سازنده خود تبدیل می گردند . در حقیقت احتراق یک واکنش اکسیداسیون حرارت زا می باشد .

آتش (شعله)

یک واکنش شیمیایی بین ماده سوختنی و اکسیژن است که برای انجام سریع آن به مقدار معینی حرارت نیاز میباشد . ماهیت واقعی انتشار شعله کاملاً درک نشده است . شعله ها ساختارهای متغیر و گوناگونی دارند که به نوع گاز یا بخاری که می سوزد بستگی دارد . مناطق مختلف شعله ، غالباً به وسیله نوعی از واکنش ها ، که در هر منطقه ادامه دارد ، مشخص می شوند . اغلب شعله ها نیازمند اکسیژن هستند.

شعله وری : یک مخلوط سوختنی اکسیدی که انرژی کافی آزاد می کند و اجازه می دهدکه شعله به ناحیه آتش نگرفته گسترش یابد شعله وری نامیده می شود .

درجه حرارت های اشتعال

الف) نقطه شعله زنی
عبارت از درجه حرارتی است که آن جسم بخارات کافی جهت تشکیل یک مخلوط قابل اشتعال با هوا در سطح خود تولید کند. و در صورت وجود منبع آتش زنه برای یک لحظه شعله موقت ایجاد شده ، ولی ادامه و گسترش نخواهد داشت.
توجه: نقطه شعله زنی مختص مایعات و برخی جامدات که حالت تصعید دارند مثل نفتالین می باشد.

ب) نقطه آتش
پایین ترین درجه حرارتی که یک سوخت تولید بخارات کافی جهت اشتعال و ادامه اشتعال بنماید را نقطه آتش گویند . نقطه آتش معمولاً چند درجه حرارت بالاتر از نقطه شعله زنی است . در تعریفی دیگر ، نقطه آتش عبارتست از پائین ترین درجه حرارت ، بگونه ای که حرارت ایجاد شده از احتراق بخار مشتعل ، توان تولید بخار کافی جهت ادامه احتراق داشته باشد.

ج ) دمای اشتعال خود بخود
پایین ترین درجه حرارتی است که در آن ماده به خودی خود مشتعل می شود . یعنی ماده بدون نزدیک شدن به شعله یا منبع دیگر جرقه زنی ، خود بخود خواهد سوخت . این بدان معنا است که در شرایطی خاص بعضی از مواد به خودی خود ایجاد حریق می نمایند .

د ) احتراق خودبخود(خودسوزی)
برخی از مواد خصوصاً مواد آلی که ریشه کربنی دارند ، ممکن است در درجه حرارت محیط با اکسیژن واکنشنشان دهند ، ترکیباتی مانند روغن بزرک که دارای پیوندهای مضاعف کربن هستند برای این نوع واکنش بسیارمستعد هستند . اگر ماده سوختنی عایق خوبی برای حرارت باشد ، حرارت ایجاد شده در چنین واکنشی نمی تواند از آن خارج شده و جذب محیط اطراف می شود و در نتیجه درجه حرارت ماده بالا می رود و واکنش بیشتر می شود و این عمل ادامه می یابد تا زمانی که درجه حرارت آن به درجه حرارت افروزش و اشتعال برسد و در نتیجه احتراق واقعی صورت پذیرد . تاثیر باکتری روی بعضی مواد آلی سبب افزایش درجه حرارت آنها می شود و برخی مواقع احتراق صورت می گیرد . احتراق در روغن هایی که در صنعت نساجی بکار می روند یا در انبارهای علوفه و زغال که بدیهی است عایق حرارتی عامل مهمی دراین نوع احتراق می باشد. حلقه اتصال عرضی اتم ها خصوصاً در پلاستیک در مولکولهای جسم مرکب که در برخی پلاستیکها موجود است می تواند منجر به شعله وری خودبخود گردد .

درجه حرارت اشتعال به عوامل زیر بستگی دارد :
الف : درصد بخارات تولید شده از ماده قابل اشتعال در محیط ( فشار بخار)
ب : مقدار درصد اکسیژن موجود در محیط
ج : نوع منبع آتش زنه و مدت زمانی که جسم قابل اشتعال در مجاورت آن منبع قرار داشته است
د : شکل و حجم محلی که بخارات در آن قرار دارد ( فشار محیط )
ه : وجود کاتالیزور واکنش در محیط ( تسریع کننده و کند کننده)

حدود اشتعال یا انفجار
گاز یا بخار قابل اشتعال در هوا در صورتی که ترکیب آنها در حد معینی قرار بگیرد خواهد سوخت یعنی زمانیکه یک گاز یا بخار مشتعل می گردد که با هوای کافی مخلوط شده و نسبت قابل اشتعال یا انفجار را بوجود آورده باشد . این قابلیت بستگی به درصد اختلاط آن با هوا دارد . اگر سوخت خیلی زیاد یا خیلی کم باشد افروزش یا انفجار انجام نخواهد شد و در این صورت گفته می شود که مخلوط پایین تر یا بالاتر از حدود اشتعال یا انفجار خود است واین حدود را بالاترین و پایین ترین حد قابلیت اشتعال می نامند . پایین ترین حد اشتعال یا انفجار عبارتست از کمترین حد تراکم که باعث شعله یا انفجار گردد و همچنین بالاترین حد اشتعال عبارتست از بیشترین حد تراکم (بالاترین حد تراکم گاز یا بخار ) که باعث ایجاد شعله یا انفجار گردد .

کاربران گرامی برای دریافت کامل فایل «جزوه اطفاء حریق» به بخش دانلود مراجعه نمایید…